ΛΙΠΑΡΑ OΞΕΑ
Τα Λιπαρά Oξέα (Fatty Acids) διακρίνονται σε Κορεσμένα Λιπαρά Oξέα (Saturated Fatty Acids) και Ακόρεστα Λιπαρά Oξέα (Unsaturated Fatty Acids). Τα πρώτα έχουν απλούς δεσμούς μεταξύ των ατόμων άνθρακα (C-C), ενώ τα δεύτερα έχουν έναν ή περισσότερους διπλούς δεσμούς (C=C).
Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα συνιστάται να μην αντιπροσωπεύουν πάνω από το 11% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων, γιατί αυξάνουν τη χοληστερίνη και τους κινδύνους καρδιακών και πολλών άλλων παθήσεων, μεταξύ των οποίων διαβήτης και καρκίνος.
Γενικά, τα ζωικά λίπη είναι πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά οξέα και φτωχά σε ακόρεστα, ενώ το αντίθετο συμβαίνει με τα ιχθυέλαια και τα φυτικά έλαια, με ορισμένες εξαιρέσεις, όπως το λάδι ινδικής καρύδας και το φοινικέλαιο.
Στη βιομηχανία τροφίμων είναι πολύ διαδεδομένη η μετατροπή ακόρεστων ελαίων (ακόρεστων λιπαρών οξέων) σε στερεά και ημιστερεά μαγειρικά λίπη και μαργαρίνες, με την προσθήκη υδρογόνου στους ακόρεστους (διπλούς) δεσμούς. Η διαδικασία λέγεται υδρογόνωση, τα δε υδρογονωμένα λίπη έχουν ιδιότητες παραπλήσιες με εκείνες των κορεσμένων λιπών (κορεσμένων λιπαρών οξέων). Δεδομένης της βλαπτικότητας των υδρογονωμένων λιπών, η οποία έχει αποδειχθεί και με εξειδικευμένες μελέτες, αποτελεί πράξη σύνεσης η αποφυγή κατά το δυνατόν, τροφίμων που στα συστατικά τους περιέχουν τον όρο “υδρογονωμένο”. Βέβαια αυτό δεν είναι δυνατόν με τρόφιμα που πωλούνται χύμα, όπως γλυκίσματα και πίτες.
Τα Ακόρεστα Λιπαρά Oξέα, τα οποία δεν αυξάνουν τη χοληστερίνη και έχουν ευεργετική δράση στο καρδιαγγειακό σύστημα, κατατάσσονται σε Μονοακόρεστα Λιπαρά Oξέα με ένα διπλό δεσμό άνθρακα και σε Πολυακόρεστα Λιπαρά Oξέα με δύο ή περισσότερους διπλούς δεσμούς άνθρακα.
Τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα αντιπροσωπεύονται κυρίως από το ελαϊκό οξύ (Ωμέγα-9), το οποίο αποτελεί το 72% των λιπαρών οξέων της ελιάς, είναι δε και το λιπαρό οξύ με τη μεγαλύτερη διάδοση στη φύση. Έρευνες έδειξαν ότι είναι ευεργετικό για την καρδιά, ενώ ίσως έχει και αντικαρκινικές ιδιότητες.
Από τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα ιδιαίτερη σημασία έχει η ομάδα των Ωμέγα-3 και η ομάδα των Ωμέγα-6 λιπαρών οξέων.
ΩΜΕΓΑ ΛΙΠΑΡΑ OΞΕΑ (Ωµέγα-3 και Ωµέγα-6)
Το Alpha Linolenic Acid (ALA) από την ομάδα των Ωμέγα-3 και το Linoleic Acid (LA) από την ομάδα των Ωμέγα-6 ονομάζονται απαραίτητα (essential), επειδή δεν μπορούν να παραχθούν από τον οργανισμό, αλλά πρέπει να ληφθούν από τις τροφές (όπως συμβαίνει με τις βιταμίνες και τα μέταλλα).
Σηµείωση:
Σε εκλαϊκευμένα ιατρικά και διαιτολογικά έντυπα αναφέρονται συχνά όλα τα ωμέγα λιπαρά οξέα, ιδίως δε το EPA και το DHA, σαν “απαραίτητα” (essential). Αυτό βέβαια, σύμφωνα με τον επιστημονικό ορισμό του “διατροφικώς απαραίτητου”, δεν είναι ορθό, παρά τη σπουδαιότητα του EPA και του DHA, και παρά το γεγονός ότι λαμβάνονται σε μεγάλο βαθμό απευθείας από τις τροφές ή ότι μπορούν να θεραπεύσουν ορισμένα (όχι όμως όλα) από τα συμπτώματα ανεπάρκειας των απαραίτητων λιπαρών οξέων.
Τα μη απαραίτητα λιπαρά οξέα μπορούν να παραχθούν από τα δύο προαναφερθέντα απαραίτητα λιπαρά οξέα ALA και LA και/ή να ληφθούν από τις τροφές, σύμφωνα με το παρακάτω απλοποιημένο σχήμα:
*Παρά την εξαιρετική χρησιμότητα των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, πρέπει να λάβουμε υπόψιν ότι τα λιπαρά ψάρια, εάν προέρχονται από θάλασσες μολυσμένες με αστικούς, βιομηχανικούς ή άλλους ρύπους, μπορεί να περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις τοξικών ουσιών, όπως τα εντομοκτόνα ή τα τοξικότατα βαρέα μέταλλα (υδράργυρος, μόλυβδος, κάδμιο κ.λπ.). Η Nature’s Plus, λόγω του συστήματος πολλαπλών ελέγχων που εφαρμόζει στα τελειότατα εξοπλισμένα εργαστήριά της, αλλά και της υιοθέτησης εκ μέρους της της δρακόντειας πρότασης 65 της πολιτείας της Καλιφόρνιας περί τοξικών ουσιών, είναι σε θέση να προσφέρει ωμέγα-3 λιπαρά οξέα πλήρως απαλλαγμένα βαρέων μετάλλων ή άλλης τοξικής ουσίας. Εκτός αυτών, υπάρχει πάντοτε η εγγύηση του ανεξάρτητου εργαστηρίου, δεδομένου ότι η Nature’s Plus είναι η μόνη εταιρεία που εμπλέκει στη διαδικασία ελέγχου των προϊόντων της (καθιστώντας το έτσι νομικά υπεύθυνο) και ένα ανεξάρτητο εργαστήριο δικαιοδοσίας FDA.
Ας σημειωθεί επίσης ότι το προϊόν της Νature’s Plus Metal Control είναι εξαιρετικό για την αποτοξίνωση, γενικά, και για την αποτοξίνωση από βαρέα μέταλλα, ειδικότερα (βλέπε σχετικό φυλλάδιο).
ΩΜΕΓΑ-3 ΛΙΠΑΡΑ OΞΕΑ (EPA και DΗA)
Τα ιχθυέλαια και τα λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, ο τόνος, οι σαρδέλες και το σκουμπρί, είναι οι καλύτερες διατροφικές πηγές των σπουδαίων λιπαρών οξέων EPA και DHA.
Επίσης, μια σειρά από φυτικά έλαια και κυρίως το λινέλαιο (flax seed oil) είναι πλούσια σε Άλφα Λινολενικό οξύ, το οποίο είναι δομικό συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών και μπορεί να μετατρέπεται στο σώμα μας σε EPA και DHA.
Τα σπουδαία αυτά λιπαρά οξέα της σειράς ωμέγα-3 έχουν, μεταξύ άλλων, τις παρακάτω ιδιότητες:
ΙΔΙOΤΗΤΕΣ EPA και DΗA
Μέχρι στιγμής μόνο μία προκαταρτική μελέτη σε ανθρώπους έχει γίνει, η οποία έδωσε θετικά αποτελέσματα στον καρκίνο του στήθους. Φυσικά χρειάζονται και άλλες μελέτες, ώστε να εξαχθούν ασφαλέστερα συμπεράσματα.
Τα EPA και DHA βοηθούν επίσης τους καρκινοπαθείς να μειώσουν ή να σταματήσουν την απώλεια μυϊκής μάζας, πράγμα ιδιαίτερης σημασίας για τη φύση της ασθένειας.
Σε άρθρο τους στο American Journal of Clinical Nutrition οι Joseph Hibbeln και Norman Salem του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας των ΗΠΑ συνέδεσαν τις συνεχώς αυξανόμενες περιπτώσεις κατάθλιψης κατά τα 100 τελευταία χρόνια στη Β. Αμερική με τη συνεχώς μειωμένη λήψη των Ωμέγα-3 κατά το ίδιο χρονικό διάστημα.
Oι ίδιοι επιστήμονες, εξ άλλου, ανακάλυψαν ότι οι κάτοικοι παραλιακών περιοχών, όπου η κατανάλωση ψαριού είναι υψηλή, υποφέρουν από κατάθλιψη πολύ λιγότερο από τους κατοίκους ηπειρωτικών περιοχών, όπου η κατανάλωση ψαριού είναι χαμηλή.
Χαμηλά επίπεδα DHA έχουν επίσης συσχετισθεί με την γεροντική άνοια και το Alzheimer, με την απώλεια μνήμης και με προβλήματα όρασης (η συγκέντρωση DHA είναι υψηλή στη φαιά ουσία του εγκεφάλου και στον αμφιβληστροειδή).
Σε έρευνα με ηλικιωμένους ασθενείς από Alzheimer στη Σουηδία βρέθηκε ότι είχαν χαμηλά επίπεδα DHA στο αίμα, ενώ μελέτες στην Ιαπωνία έδειξαν σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων της γεροντικής άνοιας σε ασθενείς που έλαβαν συμπληρώματα DHA.
Τέλος, είναι ενδιαφέροντα τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης, σύμφωνα με την οποία τα μωρά, των οποίων οι θηλάζουσες μητέρες είχαν πιο υψηλά επίπεδα ωμέγα-3, ήσαν πιο ήρεμα, είχαν πιο ήσυχο ύπνο και είχαν λιγότερη υπνηλία αμέσως μετά το ξύπνημα (Amer J Clin Nutr, 2002, 76:608-13).
Εξ άλλου, σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες αθλητών και φυσιοθεραπευτών (κυρίως από Δανία), τα ωμέγα-3, σε συνδυασμό με borage oil (ωμέγα-6), βιταμίνες A, B-6, C, E, και τα μέταλλα σελήνιο και ψευδάργυρο, είναι αποτελεσματικά για επαναλαμβανόμενες φλεγμονικές κακώσεις των αρθρώσεων, γνωστές σαν “χέρι του τενίστα” και “χέρι του γκολφίστα”.
Τα αποτελέσματα είναι ορατά μέσα σε 2-3 εβδομάδες, ενώ οι σοβαρότερες περιπτώσεις απαιτούν περισσότερο χρόνο.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ - ΠΡOΦΥΛΑΞΕΙΣ
ΩΜΕΓΑ-6 ΛΙΠΑΡΑ OΞΕΑ
Η ομάδα των ωμέγα-6 λιπαρών οξέων έχει και αυτή εξαιρετική σημασία για την εύρυθμη λειτουργία του σώματός μας. Δύο από τα οξέα της ομάδας είναι τα σημαντικότερα: το Λινολεϊκό οξύ, το οποίο είναι απαραίτητο - άρα δεν μπορεί να συντεθεί στον οργανισμό μας και πρέπει να το λάβουμε με τις τροφές - και το Γάμμα Λινολενικό Oξύ (Gamma Linolenic Acid/GLA), το οποίο έχει μεγάλη θεραπευτική αξία.
Θα πρέπει όμως να επισημάνουμε ότι, παρόλο που το λινολεϊκό οξύ είναι τόσο σημαντικό, ώστε η τέλεια έλλειψη του θα προκαλούσε το θάνατο των κυττάρων μας, όμως και η υπερκατανάλωση του μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας.
Πράγματι το λινολεϊκό οξύ, που έχει ορισμένες φλεγμονικές ιδιότητες, ανταγωνίζεται για το ίδιο ένζυμο-μετατροπέα με το άλφα λινολενικό οξύ που έχει αντιφλεγμονικές ιδιότητες (το πρώτο μπορεί να μετατραπεί στο σώμα μας σε ωμέγα-6 και το δεύτερο σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα).
Έτσι, μια υπερκατανάλωση λινολεϊκού οξέος μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα ανεπάρκειας των EPA και DHA, εάν η διατροφή μας είναι φτωχή στα πολύτιμα αυτά λιπαρά οξέα και το σώμα μας βασίζεται για τη σύνθεση τους στο άλφα λινολενικό οξύ.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ειδικών επιστημόνων η αναλογία ωμέγα-3 προς ωμέγα-6 λιπαρών οξέων στη διατροφή των κατοίκων των ανεπτυγμένων δυτικών χωρών είναι σήμερα της τάξεως του 1 προς 24, ενώ όταν ο άνθρωπος ζούσε σαν κυνηγός και συλλέκτης καρπών ήταν της τάξεως του 1 προς 5.
Αν λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι ο οργανισμός του ανθρώπου παραμένει βασικά αναλλοίωτος από την προϊστορική εποχή μέχρι σήμερα, τότε η μεγάλη αυτή διατροφική ανατροπή μπορεί να εξηγήσει τις επιδημικές διαστάσεις που έχουν λάβει σήμερα οι καρδιοπάθειες, ο καρκίνος, ο διαβήτης και οι άλλες εκφυλιστικές -και όχι μόνο- ασθένειες.
Φυσικά προς αυτή την κατεύθυνση έχουν συμβάλει εξίσου, αν όχι περισσότερο, και οι άλλες διατροφικές ανατροπές: η μεγάλη αύξηση κατανάλωσης κορεσμένων λιπών, η επεξεργασία των τροφών και η εξ αυτής απογύμνωσή τους από ζωτικά συστατικά (βιταμίνες, μέταλλα, αντιοξειδωτικά κ.λπ.) και η κατακόρυφη αύξηση των ραφιναρισμένων υδατανθράκων (άμυλα, απλά ζάχαρα), με παράλληλη κατακόρυφη μείωση των φυτικών ινών.
Ευτυχώς για τη χώρα μας, το πρόβλημα υπερκατανάλωσης λινολεϊκού οξέος δεν φαίνεται να υφίσταται για τη μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού, λόγω της εκτεταμένης χρήσης του ελαιολάδου, το οποίο περιέχει κυρίως ελαϊκό οξύ (ωμέγα-9).
Αντίθετα, τα σπορέλαια, που καταναλώνονται ευρύτατα στις άλλες δυτικές χώρες (κυρίως ηλιέλαιο, καλαμποκέλαιο, σογιέλαιο), είναι πολύ πλούσια σε λινολεϊκό οξύ. Επιπλέον, τα λάδια αυτά είναι σχεδόν πάντοτε ραφιναρισμένα, πράγμα που σημαίνει ότι έχει καταστραφεί το σύνολο σχεδόν των πολύτιμων συστατικών τους, ενώ περιέχουν και υπολείμματα των χημικών ουσιών που χρησιμοποιήθηκαν στο ραφινάρισμα.
Εν κατακλείδι, λόγω της μεγάλης διασποράς του λινολεϊκού οξέος στις διατροφικές μας πηγές, σε συνδυασμό με την ευρεία χρήση ελαιολάδου, προβλήματα, τόσο ανεπαρκούς του πρόσληψης, όσο και υπερκατανάλωσης του δεν φαίνεται να είναι κάτι συνηθισμένο στη χώρα μας.
Barcode: 097467039681
Συνήθης χρήση: Μία κάψουλα δύο φορές την ημέρα.